حامدرحیمی پنجکی

یکی از شکایات رایج در میان بزرگسالان دردی است که از ناحیه کمر آغاز می ‌شود و تا پا ادامه پیدا می ‌کند. این درد می ‌تواند زندگی روزمره و فعالیت‌ های فردی را مختل کند و ممکن است خفیف و گذرا یا شدید و مداوم باشد.

در برخی موارد، حتی ممکن است حرکت کردن، نشستن یا راه رفتن را دشوار کند. در این مطلب به بررسی علل، علائم و روش ‌های درمان درد پا از کمر به پایین می‌ پردازیم.

علل رایج درد پا که از کمر منشأ می ‌گیرد

شایع ‌ترین علت درد پا از کمر به پایین، بیرون‌ زدگی یا فتق دیسک بین مهره ‌هاست. در این حالت، دیسک بین ‌مهره ‌ای که نقش ضربه ‌گیر را دارد، دچار پارگی یا تورم شده و به اعصاب نخاعی فشار وارد می ‌کند. این فشار باعث بروز درد در ناحیه کمر و انتشار آن به ران، پشت پا و حتی کف پا می ‌شود.

عصب سیاتیک بلندترین عصب بدن است که از کمر شروع شده و تا انتهای پا ادامه دارد. زمانی که این عصب تحت فشار قرار گیرد (مثلاً توسط یک دیسک بیرون ‌زده)، درد شدیدی به صورت تیر کشیدن یا سوزش از ناحیه باسن تا پاشنه احساس می ‌شود. این حالت را درد سیاتیکی می ‌نامند.

تنگ شدن مجرای نخاعی در ناحیه کمر می ‌تواند باعث فشرده شدن نخاع یا ریشه‌ های عصبی شود. این حالت بیشتر در سالمندان دیده می ‌شود و می ‌تواند باعث درد، بی ‌حسی و ضعف در پاها هنگام راه رفتن شود. این درد معمولاً با ایستادن یا راه رفتن بدتر می ‌شود و با نشستن تسکین پیدا می ‌کند.

ساییدگی مفاصل بین ‌مهره ‌ای (آرتروز) باعث التهاب و تحریک عصب ‌های اطراف می ‌شود که می‌ تواند به درد پا منتهی گردد. این درد معمولاً با فعالیت بدتر و با استراحت بهتر می ‌شود.

در برخی افراد، عضله پیریفورمیس (در ناحیه لگن) ممکن است به طور غیرطبیعی سفت یا اسپاسم شده و به عصب سیاتیک فشار وارد کند. این فشار باعث درد انتشاری در پاها می ‌شود که گاهی با درد ناشی از دیسک اشتباه گرفته می ‌شود.

ارتباط درد پا با بیماری ‌های غیرمستقیم

گاهی درد پا که از کمر شروع می‌ شود، نشانه ‌ای از یک بیماری زمینه ‌ای دیگر است. برای مثال:

دیابت

افراد مبتلا به دیابت ممکن است به نوروپاتی دیابتی دچار شوند، یعنی آسیب به عصب ‌هایی که احساس پا را کنترل می ‌کنند. این درد اغلب با سوزش و گزگز همراه است و گاهی با دردهای کمری اشتباه گرفته می ‌شود.

سندرم فیبرومیالژیا

این بیماری با دردهای گسترده در سراسر بدن همراه است، اما ممکن است درد در کمر و پا بیشتر حس شود. همراه با آن، فرد احساس خستگی شدید، خواب غیرمؤثر و مشکلات حافظه دارد.

بیماری ‌های التهابی مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان

این بیماری باعث التهاب مفاصل ستون فقرات می‌ شود و در موارد پیشرفته به شکل ‌گیری درد ممتد و سفتی در ناحیه کمر و باسن منجر می ‌شود که گاه به پا نیز انتشار می ‌یابد.

در مواردی که درد پا مزمن و بدون علت واضح باشد، بررسی ‌های دقیق ‌تر برای رد کردن این بیماری ‌ها ضروری است.

علائم همراه با درد پا ناشی از کمر

دردی که از کمر شروع می ‌شود و تا پا امتداد می ‌یابد، معمولاً با علائم زیر همراه است:

سوزش یا تیر کشیدن در پا

گزگز یا بی ‌حسی در ران، ساق یا کف پا

ضعف عضلات پا

بدتر شدن درد با نشستن طولانی یا ایستادن

کاهش انعطاف ‌پذیری یا دامنه حرکتی کمر

گاهی اوقات، درد فقط در یک سمت بدن احساس می ‌شود (مثلاً فقط در پای راست یا فقط در پای چپ) و در برخی موارد هر دو پا را درگیر می ‌کند.

 سیاتیکی و دیسک کمر مؤثر گزارش شده است. این روش با تحریک نقاط خاص در بدن، به کاهش درد و التهاب کمک می‌ کند.

ماساژ تخصصی عضلات ناحیه کمر، باسن و ران‌ ها می ‌تواند اسپاسم عضلات را کاهش داده و فشار روی اعصاب را کم کند. همچنین گردش خون را بهبود می ‌بخشد.

برخی ترکیبات گیاهی مانند روغن ‌های زنجبیل، روغن سیاه ‌دانه، روغن کندر یا مصرف دمنوش ‌هایی مانند بابونه، سنبل‌ الطیب و گل گاوزبان می ‌توانند در کاهش التهاب و تسکین درد مفید باشند.

توجه داشته باشید که این روش‌ ها باید تحت نظر متخصص و به عنوان درمان کمکی استفاده شوند، نه جایگزین درمان ‌های اصلی.

پیشگیری از درد پا ناشی از کمر

با رعایت چند نکته ساده می‌ توان از بروز یا عود مجدد درد پا از کمر به پایین جلوگیری کرد:

حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن و ایستادن

استفاده از صندلی ارگونومیک و تشک طبی

پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین

ورزش منظم برای تقویت عضلات شکم و کمر

کنترل وزن و رژیم غذایی سالم

درمان به کمک ارایه اطلاعات به بیمار جدید ترین و کم هزینه ترین راه جهت ارتقای سطح سلامت و افزایش کیفیت زندگی افراد است. در اطلاعات درمانی آگاهی های لازم پیرامون وضعیت فعلی و راهکارهای درمان و پیشگیری از بروز مجدد رخداد پاتولوژیک به بیمار آموزش داده شده و خود اوست که نقش محوری را در اصلاح وضعیت خود ایفا می کند