حامدرحیمی پنجکی



دیسک کمر

دیسک کمر یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش دهد. این عارضه معمولاً با درد در ناحیه کمر شروع شده و گاهی به پاها، به ‌ویژه پای چپ، انتشار پیدا می ‌کند. بسیاری از بیماران از درد تیرکشنده، بی‌حسی، گزگز یا ضعف در پای چپ شکایت دارند. در این مقاله به بررسی علل، علائم و مهم ‌تر از همه روش ‌های درمان دیسک کمر و درد پای چپ می‌ پردازیم.

دیسک کمر چیست؟

بین مهره‌ های ستون فقرات، دیسک ‌هایی قرار دارند که مانند ضربه‌ گیر عمل می ‌کنند. این دیسک‌ ها از یک بخش نرم داخلی (نوکلئوس) و یک لایه بیرونی محکم (آنولوس) تشکیل شده ‌اند. وقتی بخش داخلی دیسک به دلیل فشار زیاد یا آسیب از لایه بیرونی بیرون بزند، به آن فتق دیسک یا دیسک کمر می ‌گویند.

این بیرون ‌زدگی می‌تواند به اعصاب مجاور فشار وارد کرده و باعث درد در ناحیه کمر و پاها شود.

چرا درد به پای چپ انتشار می‌یابد؟

ستون فقرات کمری حاوی اعصاب زیادی است که به پاها عصب‌ دهی می کنند. اگر دیسک بیرون زده به ریشه عصبی سمت چپ فشار بیاورد، درد و علائم حسی (مانند بی‌حسی یا گزگز) معمولاً در پای چپ احساس می شود. شایع‌ ترین عصب درگیر، عصب سیاتیک است که از پایین کمر تا پشت ران و ساق پا کشیده شده است.

علائم دیسک کمر همراه با درد پای چپ

درد تیرکشنده از کمر به باسن و پشت ران چپ

گزگز یا بی‌حسی در پای چپ

احساس ضعف عضلات پا، به‌ویژه در هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله

افزایش درد هنگام نشستن طولانی یا خم شدن

در موارد شدید، اختلال در کنترل ادرار و مدفوع

اگر این علائم شدید باشند، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.

روش‌های تشخیص

در درمان دیسک کمر و درد پای چپ، برای تأیید دیسک کمر و ارزیابی شدت آن، معمولاً از روش ‌های تصویربرداری استفاده می شود:

ام‌آرآی بهترین روش برای تشخیص فتق دیسک و میزان فشار روی اعصاب.

سی‌تی‌اسکن، در برخی موارد خاص یا افرادی که نمی‌توانند MRI انجام دهند.

نوار عصب و عضله  برای بررسی شدت آسیب عصبی.

روش های درمان دیسک کمر و درد پای چپ

در ۹۰٪ موارد، درد دیسک کمر با درمان ‌های غیرجراحی کنترل می‌شود.

داروها

مسکن‌ ها مانند استامینوفن یا ایبوپروفن

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند دیکلوفناک، ناپروکسن

شل‌کننده عضلانی برای کاهش اسپاسم عضلات

داروهای نوروپاتیک مانند گاباپنتین یا پره‌گابالین، برای کاهش دردهای عصبی

در موارد خاص، تزریق کورتون در فضای اپیدورال می‌تواند التهاب اطراف عصب را کاهش دهد.

فیزیوتراپی

تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات کمر و شکم

استفاده از دستگاه TENS برای کاهش درد

تمرینات اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن

درمان ‌های مکمل

طب سوزنی

ماساژ درمانی تخصصی

استفاده از گرما و سرما درمانی

مراقبت‌های خانگی و تغییر سبک زندگی

استراحت کوتاه ‌مدت (۱-۲ روز) در مرحله حاد

اجتناب از بلند کردن اشیای سنگین

حفظ وزن سالم برای کاهش فشار بر ستون فقرات

استفاده از تشک‌ های طبی و مناسب برای خواب

راه رفتن روزانه به صورت تدریجی و کنترل ‌شده

چه زمانی جراحی لازم است؟

برای درمان دیسک کمر و درد پای چپ، اگر درمان ‌های غیرجراحی مؤثر نباشند و یا علائم زیر ظاهر شوند، جراحی ممکن است توصیه شود:

ضعف پیشرونده در پا

درد شدید و مداوم بیش از ۶ هفته

از دست رفتن کنترل مثانه یا روده

سندرم دم اسب

روش‌ های جراحی شامل:

میکرودیسککتومی: برداشتن بخش بیرون ‌زده دیسک با کمک میکروسکوپ.

لامینکتومی: برداشتن بخشی از استخوان برای آزاد سازی عصب.

دیسک مصنوعی: جایگزینی دیسک آسیب ‌دیده با دیسک مصنوعی.

فیوژن (جوش دادن مهره‌ ها): در موارد شدید بی‌ ثباتی ستون فقرات.

ورزش ‌های مفید برای بهبود دیسک کمر

بعد از کاهش درد حاد، ورزش می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از عود درد داشته باشد.

تمرین پل جهت تقویت عضلات گلوتئال و پشت

کشش عضلات همسترینگ برای کاهش فشار روی کمر

حرکت گربه-شتر برای افزایش انعطاف ‌پذیری ستون فقرات

تمرینات تقویت عضلات شکم جهت پشتیبانی بهتر از ستون فقرات

هر نوع ورزشی باید با نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شود.

نقش تغذیه در درمان دیسک کمر و درد پای چپ

تغذیه مناسب می تواند به کاهش التهاب و بهبود سلامت دیسک ها و اعصاب کمک کند. برخی از مواد غذایی و مکمل ‌ها در بهبود عملکرد ستون فقرات نقش دارند.

امگا-۳ موجود در ماهی ‌های چرب مانند سالمون و قزل ‌آلا، باعث کاهش التهاب اعصاب می شود.

ویتامین D و کلسیم برای سلامت استخوان‌ ها حیاتی هستند.

منیزیم به عملکرد صحیح عضلات و اعصاب کمک می کند.

آنتی ‌اکسیدان ‌ها مانند ویتامین C و E که در میوه ‌هایی چون پرتقال، توت‌ ها و سبزیجات یافت می‌شوند و به کاهش التهاب کمک می کنند.

در مواردی که کمبود وجود دارد، پزشک ممکن است مصرف مکمل ‌های خاصی را توصیه کند. مصرف خودسرانه مکمل ‌ها توصیه نمی ‌شود.

تکنولوژی‌ های جدید در درمان دیسک کمر

پیشرفت ‌های پزشکی باعث شده درمان ‌های کم ‌تهاجمی‌ تری نسبت به گذشته ارائه شود. برخی از روش‌ های نوین شامل:

اوزون ‌تراپی دیسک کمر

در این روش، گاز اوزون به داخل دیسک تزریق می‌شود تا التهاب را کاهش دهد و حجم دیسک کاهش یابد. این روش با بی ‌حسی موضعی انجام می‌ شود و نیاز به بستری ندارد.

لیزر درمانی ستون فقرات

با استفاده از لیزر، بخشی از دیسک تبخیر شده و فشار روی عصب کاهش می‌یابد. این روش به‌ صورت سرپایی و بدون برش جراحی انجام می ‌شود.

رادیوفرکانسی

روشی برای غیرفعال کردن اعصاب دردناک اطراف ستون فقرات بدون آسیب به ساختار اصلی. در مواردی که درد مزمن باقی مانده باشد، مفید است.

آیا دیسک کمر به طور کامل درمان می‌شود؟

درمان دیسک کمر و درد پای چپ، بیشتر بر مدیریت علائم تمرکز دارد تا درمان کامل. اگرچه در برخی موارد دیسک می‌تواند به حالت طبیعی بازگردد، اما هدف اصلی کنترل درد، بهبود عملکرد حرکتی و جلوگیری از عود مجدد است.

درمان به کمک ارایه اطلاعات به بیمار جدید ترین و کم هزینه ترین راه جهت ارتقای سطح سلامت و افزایش کیفیت زندگی افراد است. در اطلاعات درمانی آگاهی های لازم پیرامون وضعیت فعلی و راهکارهای درمان و پیشگیری از بروز مجدد رخداد پاتولوژیک به بیمار آموزش داده شده و خود اوست که نقش محوری را در اصلاح وضعیت خود ایفا می کند